تاخیر در ازدواج از نظر اسلام و فرصت های برباد رفته
اهمیت دادن به وقت, عامل مهم و اساسی در موفقیت و کامیابی انسان است. اگر به بررسی زندگی مردان و زنان بزرگ بپردازیم, متوجه خواهیم شد که همگی دارای یک ویژگی مشترک هستند و آن پرهیز از وقت کشی و استفاده ی صحیح از فرصت هایی است که در اختیار داشته و دارند. متاسفانه زندگی […]
اهمیت دادن به وقت, عامل مهم و اساسی در موفقیت و کامیابی انسان است. اگر به بررسی زندگی مردان و زنان بزرگ بپردازیم, متوجه خواهیم شد که همگی دارای یک ویژگی مشترک هستند و آن پرهیز از وقت کشی و استفاده ی صحیح از فرصت هایی است که در اختیار داشته و دارند.
متاسفانه زندگی اغلب ما این چنین نیست؛ بلکه با بی توجهی و غفلت, و بدون درنظرگرفتن فلسفه ی خلقت, مشغول ضایع ساختن ساعت ها , روزها و سال های عمر گرانقدر خویش هستیم. بیشتر مردم سال های آخر عمر خود را با حسرت و آه و افسوس از گذشته ای که تلف نموده اند سپری می کنند. اما دریغ که ساعت زمان به عقب بازنمی گردد و کوچک ترین فرصتی برای تصحیح اشتباهات گذشته داده نخواهدشد.پس, باید قدر لحظه های موجود را دانسته و تا می توانیم از فرصت های زمان حال به منظور رشد و ارتقای معنوی, بهرهمند گردیم.
حدیث در مورد فرصت
حضرت علی (علیه السلام) فرموند:
« الْفُرْصَهُ تَمُرُّ مَرَّ السَّحَابِ فَانْتَهِزُوا فُرَصَ الْخَیْر[۱]»
«فرصت بسان ابر از افق زندگی می گذرد پس هنگامی که فرصتهای خوبی پیش آید غنیمت بشمارید و از آنها استفاده کنید»
حدیث در مورد گذر عمر
بهترین فرصتی که در زندگی انسان برای رسیدن به پیروزی و موفقیت پیش می آید ایام جوانی است که دوران ظهور نیروی جسمانی و معنوی افراد است. لذا اگر انسان ها از این عطیه الهی استفاده کنند به سعادت و خوشبختی دست می یابند. در غیر این صورت تنها باید تاسف ایام گذشته را بخورند.یکی از فرصت هایی که باید قدر دانسته شود فرصت ازدواج به موقع است که اگر در جای خود انجام شود منشأ آثار گرانقدری خواهد بود.تأخیر در اموری که زمان آنها فرا رسیده مورد مذمت اسلام واقع شده وآن را موجب هلاکت معرفی نموده اند،همانگونه که امام محمدباقر(علیه السلام) فرمودند:
« إِیَّاکَ وَ التَّسْوِیفَ فَإِنَّهُ بَحْرٌ یَغْرَقُ فِیهِ الْهَلْکَى[۲]»
« مبادا در عمل تأخیر کنید، تأخیر دریایى است که بسیار کسان در آن به هلاکت مىرسند »
خلاصه کلام آنکه مَثَلِ از دست دادن زمان مَثَلِ حکایت مرد یخ فروشی است که از او پرسیدند: فروختی؟ گفت: نخریدند, تمام شد.تأخیر در ازدواج موجب از دست رفتن فرصت در جهات مختلفی میشود که به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم.
فرصت هایی که با تاخیر انداختن در ازدواج از دست می روند
۱) فرصت سوزی در تکامل شخصیت دینی وا جتماعی
هیچ انسانی به تنهایی کامل نیست و پیوسته در جهت جبران کمبود خویش تلاش می‌کند. جوان در پی رسیدن به استقلال فکری است؛ برای جبران نواقص و تأمین نیازهای خود به سوی ازدواج سوق داده میشود و با گزینش همسری مناسب و شایسته موجبات رشد و تکامل خویش را فراهم می‌کند. استادشهید مرتضی مطهری در این باره میفرماید: «تشکیل خانواده یعنی یک نوع علاقهمند شدن به سرنوشت دیگران…یک خصایص اخلاقی هست که انسان جز در مکتب تشکیل خانواده نمی تواند آنها را کسب کند ،تجربه نشان داده است که اخلاقیون وریاضتکشها که این دوران را نگذرانده اند،تا آخر عمر یک نوع خامی ویک نوع بچگی در آنها وجود داشته است و یکی از علل اینکه در اسلام ازدواج یک امر مقدس و عبادت تلقی شده است همین است… ازدواج اولین مرحله خروج از خود طبیعی فردی و توسعه پیدا کردن شخصیت انسان است… پختگی ای که در پرتو ازدواج و تشکیل خانواده ایجاد میشود، در هیچ جای دیگر نمیتوان به آن رسید. و آن را فقط در ازدواج و تشکیل خانواده باید بدست آورد.[۳]»
شخصیت انسان پس از ازدواج به یک شخصیت اجتماعی تبدیل میشود؛ زیرا در پرتو ازدواج و زندگی مشترک خود را شدیداً مسؤول حفظ همسر و تأمین وسائل زندگی و تربیت فرزندان آینده تلقی می‌کند و تمام هوش، ابتکار و استعدادهای خود را به کار میگیرد؛ به عبارت دیگر، احساس مسؤولیت اجتماعی در او شکل میگیرد و بسیاری از شایستگیها و توانمندیهای نهفته در درونش را شکوفا میسازد.
حضرت امام رضا (علیه السلام) فرمود:
« دَخَلَتِ امْرَأَهٌ عَلَى أَبِا جعفر(ع) فَقَالَتْ أَصْلَحَکَ اللَّهُ إِنِّی امْرَأَهٌ مُتَبَتِّلَهٌ فَقَالَ وَ مَا التَّبَتُّلُ عِنْدَکِ قَالَتْ لَا أَتَزَوَّجُ قَالَ وَ لِمَ قَالَتْ أَلْتَمِسُ بِذَلِکَ الْفَضْلَ فَقَالَ انْصَرِفِی فَلَوْ کَانَ ذَلِکِ فَضْلًا لَکَانَتْ فَاطِمَهُ ع أَحَقَّ بِهِ مِنْکِ إِنَّهُ لَیْسَ أَحَدٌ یَسْبِقُهَا إِلَى الْفَضْلِ[۴]»
« زنى در مقام سؤال به امام باقر (علیه السلام) عرض کرد من «متبتله» هستم، حضرت فرمود: مقصودت از تبتل چیست؟ جواب داد تصمیم دارم هرگز ازدواج نکنم، فرمود براى چه؟گفت براى نیل به فضیلت و کمال، حضرت فرمود: از این تصمیم منصرف شو، اگر خوددارى از ازدواج، فضیلتى در برمیداشت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به درک این فضیلت از تو شایستهتر بود، چنین نیست که احدى در فضیلت بروى پیشى گیرد.»
پیامبر از على (علیه السلام) مىپرسد که فاطمه چگونه همسرى است، پاسخ مىدهد:
« نِعْمَ الْعَوْنُ عَلَى طَاعَهِ الله[۵].»
« او بسیار مددکار و یارىکننده به عبادت و طاعت خداوندست.»
بنابراین، می‌توان ازدواج را مایه رشد و کمال یافتن انسان دانست. در واقع خداوند انسان را به گونهای آفریده که بدون جنس مخالف ناقص است و با جنس مخالف کامل میشود. مرد به زن نیازمند است و زن به مرد. هر کدام از دو جنس از نظر روحی و جسمی به هم وابستهاند و با قرار گرفتن در کنار هم یکدیگر را تکمیل میکنند.در واقع کسانی که خود را از نعمت ازدواج محروم نموده اند سالها تکامل دینی و اجتماعی خود را به عقب انداخته اند.تجربه نشان دهنده تفاوتهای شخصیتی آشکار بین دوشخص متأهل و مجردی هستندکه شرایط زندگی یکسانی را گذرانده اند.
بیشتر بدانید:” اهمیت ازدواج در قرآن و اسلام ”
۲) فرصت سوزی در فرزندآوری
یکی از ثمرات بزرگ ازدواج وجود فرزند و بقای نسل آدمی است. تولید و تکثیر نسل را نباید کوچک و بی اهمیت شمرد؛ زیرا هدف آفرینش جهان وجود انسان و پرورش و تکامل او است. تولید و پرورش انسانهای خدا پرست و موحد و نیکوکار و صالح، مطلوب خدای جهان آفرین است. از دیدگاه اسلام، وجود فرزند صالح برای پدر و مادر یک عمل صالح شمرده میشود و در سعادت دنیا و آخرت آنها مؤثر است به همین جهت، معصومان تولید و تکثیر نسل را از اهداف ازدواج خواندهاند. پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
«تَزَوَّجُوا فَإِنِّی مُکَاثِرٌ بِکُمُ الْأُمَمَ یَوْمَ الْقِیَامَه[۶]»
«ازدواج کنید; زیرا من به زیادتى شما نسبت به امتهاى دیگر در قیامت مباهات مىکنم.»
پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
« مَا یَمْنَعُ الْمُؤْمِنَ أَنْ یَتَّخِذَ أَهْلًا لَعَلَّ اللَّهَ أَنْ یَرْزُقَهُ نَسَمَهً تُثْقِلُ الْأَرْضَ بِلَا إِلَهَ إِلَّا اللَّه [۷]»
«چه مانعى داردکه مؤمن زنىبگیرد تاخداوند فرزندى نصیبش کند که با کلمه لا اله الا الله زمین را گرانبار کند؟»
یکی از آثار تأخیر ازدواجها از دست رفتن زمان برای تولید فرزندان سالم ومتعدد است زیرا بر اساس یافتههای پزشکی سن باروری در یک خانم از ۱۵ سالگی آغاز شده و تا ۴۹ سالگی ادامه می یابد. در واقع یک زن در فاصله سنی ۴۹-۱۵ سالگی از توان باروری و فرزندآوری برخوردار خواهد بود. سنین ۳۵-۱۸ سالگی، سنین مناسب برای باروری بوده و سنین ۳۰-۲۰ سالگی بهترین سن برای باروری است. در این حالت خانواده ها به طور متوسط حدود ۱۲ سال براساس سنین مناسب باروری فرصت خواهند داشت تا بتوانند فرزندان خود را با در نظر گرفتن اصول سلامت به دنیا بیاورند. باید نهایت سعی و کوشش را به خرج داد تا از بارداری های خارج از دامنه سنی ۳۵-۱۸ سال پرهیز گردد.[۸]
اما با توجه به میانگین سن ازدواج جامعه وزمان بسیار محدودی که برای فرزند آوری دارند ، غالب خانواده ها به تک فرزند ی یا نهایتاًدوفرزندی روی میآورند که با عواقب دردناکی همراه است که به آنها اشاره می کنیم:
شاید مهم‌ترین مشکل ناشی از تک فرزندی مشکلات ارتباطات اجتماعی فرزند یگانه خانوار باشد؛ نداشتن هم بازی در خانواده و ورود ناگزیر به دنیای بزرگترها آثار منفی فراوانی بر روحیات فرزند خواهد گذاشت؛ در عین حال پرورش نیافتن حس رقابت جویی مسالمت آمیز که در میان خواهر و برادرها وجود دارد از دیگر معضلات این الگوی خانوار محسوب میشود؛ این قضیه اجتماعی شدن فرزند را به شدت متأثر و خصوصاً در ایام تحصیل ارتباط با همسالان را برای وی به معضلی تبدیل می‌کند.
در کنار این ماجرا توجه متمرکز پدر و مادر بر روی یگانه فرزندشان موجب تقویت غرور کاذب در فرزند میشود و توقعات او را در سطحی بالا می‌برد که تحمل شکست‌ها و ناکامی‌ها را برای وی در جامعه دشوار می‌کند؛ در عین حال در سوی دیگر حساسیت افراطی و وسواس گونه پدر و مادر بر روی گفتار و رفتار فرزند ممکن است تأثیرات منفی بر تربیت او داشته باشد.
از اینها هم که بگذریم فرض وارد آمدن آسیب به تک فرزند مثل معلولیت یا مرگ وی میتواند بنیان خانواده را نابود کند و چنانچه در مواردی مشاهده هم شده است موجب عدم امکان ادامه حیات اجتماعی برای پدر و مادر شود؛ در بسیاری موارد امکان فرزند آوری نیز برای پدر و مادر فراهم نیست و سرنوشت نامعلومی را برای آنها رقم می‌زند؛ در صورتی که وجود فرزند یا فرزندان دیگر از این آسیب محتمل جلوگیری می‌کند.
افسردگی ناشی از بزرگ شدن و ازدواج فرزندان در خصوص خانواده‌های تک فرزند به شدت بیشتر احساس میشود؛ خصوصاً خانواده‌هایی که در سال‌های اول ازدواج تنها فرزند خود را به دنیا آورده باشند به ناگاه در سن حدود ۴۰ سال دوباره تنها می‌شوند.
در خانواده‌هایی که یکی از پدر و مادر دچار مشکلاتی مثل مریضی، معلولیت یا مرگ میشود نیز بار مسئولیت تحمل این مشکل بر روی یک فرزند سنگین‌تر از مواردی است که فرزندان بیشتری حضور دارند؛ نسل بعد از تک فرزندها هم معضلات فراوان‌تری خواهد داشت.
تک فرزندها عمو، عمه، خاله و دایی ندارند و تنها بستگان آنها پدر و مادرشان هستند که این خود موجب انزوای اجتماعی خاصی خواهد شد؛ داشتن خواهر و برادر از جنس مخالف سبب میشود در فرآیند شناخت فرد از جنس مخالف تسهیل شود و او در ازدواج نیز موفق‌تر باشد که تک فرزندها از آن هم محرومند.
جامعه‌ای که همه آحاد آن تک فرزند باشند قطعاً جامعه‌ای دلپذیر و دوست داشتنی نیست؛ انسان‌هایی درون‌گرا و فاقد اعتماد به نفس و در عین حال مغرور که توانایی ارتباطات قوی اجتماعی را ندارند و در لاک تنهایی خویش فرو می‌روند؛ جامعه تک فرزندها شبیه شبه جزایری منفرد است که روابط عاطفی در آن به حداقل رسیده است. انسان‌هایی افسرده و درون‌گرا این جامعه را تشکیل می‌دهند که طبیعتاً احساس پوچی و گرایش به خود کشی در آن به شدت افزایش می‌یابد؛ تصور آپارتمان نشینی، تک فرزندی و زندگی مجردی در کنار هم در یک شهر بزرگ و فاقد مؤلفه‌های فرهنگی مثبت دشوار و پیامدهای آن غیر قابل پیش بینی است[۹].
شاید عامل اساسی گرایش به تک فرزندی بعد اقتصادی وترس از تأمین هزینه های فرزندان متعدد باشد که مورد مذمت قرآن کریم می باشد که میفرماید:
«وَلا تَقْتُلُوا أَوْلادَکُمْ خَشْیَهَ إِمْلاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِیَّاکُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ کَانَ خِطْئًا کَبِیرًا[۱۰]»
« هرگز فرزندان خود را از ترس فقر به قتل مرسانید (زنده به گور مکنید) که ما رازق آنها و شما هستیم، زیرا این قتل فرزندان بسیار گناه بزرگى است.»
از این آیات برمىآید که عربهاى دوران جاهلى نه تنها دختران خویش را به خاطر تعصبهاى غلط زنده به گور مىکردند بلکه ، پسران را که سرمایه بزرگى در جامعه آن روز محسوب مىشد، نیز از ترس فقر و تنگدستى به قتل مىرسانیدند خداوند در این آیه آنها را به خوان گسترده نعمت پروردگار که ضعیفترین موجودات نیز از آن روزى مىبرند توجه داده و از این کار بازمىدارد. با نهایت تاسف این عمل جاهلى در عصر و زمان ما در شکل دیگرى تکرار مىشود، و به عنوان کمبود احتمالى مواد غذایى روى زمین، کودکان بىگناه در عالم جنینى از طریق” کورتاژ” به قتل مىرسند.گرچه امروز براى سقط جنین دلائل بىاساس دیگرى نیز ذکر مىکنند، ولى مساله فقر و کمبود مواد غذایى یکى از دلائل عمده آن است.اینها و مسائل دیگرى شبیه به آن، نشان مىدهد که عصر جاهلیت در زمان ما به شکل دیگرى تکرار مىشود و” جاهلیت قرن بیستم” حتى در جهانى وحشتناکتر و گستردهتر از جاهلیت قبل از اسلام است.[۱۱]
از مجموع احادیث گذشته، می‌توان مطلوبیت زیاد نمودن فرزند و تکثیر را استفاد نمود. ترغیب به سنگین نمودن زمین به وسیله تسبیح تسبیح‌گویان و مباهات نمودن پیامبر(ص) به سایر امم به واسطه کثرت جمعیت امت خویش و… اموری است که به روشنی دلالت بر مطلوبیت فرزندان زیاد دارد که تأخیر ازدواج مانع بزرگی برای تعدد فرزندان است.
۳)فرصت سوزی در بهرمندی از لذتهای مشروع جنسی
درمیان دورانهای مختلف حیات انسان، دوره بلوغ و آغاز حیات جنسی از مهم ترین و بحرانی ترین ایام زندگانی به شمار می رود. همچنان که فصلی از طبیعت، بهارنام گرفته است که در آن سرسبزی و شادابی مشاهده می شود، عمر انسان نیز دارای بهاری است که همان دوران جوانی است در این دوران، انسان سرشار از قدرت و شادابی است، ازدواج نیز بهاری دارد و آن زمانی است که انسان در اوج قدرت جسمانی و جنسی قرار دارد. در همین دوران است که دگرگونیهای بسیاری در تواناییهای جسمی به وقوع می پیوندد و به همراه خویش بینشها و گرایشهای نوجوان را متحول می سازد. از نظر اسلام” ازدواج اتصالی شرعی میان زن و مرد برای برخورداری از همه لذائذ جسمانی و روحانی است.بهترین ومناسب ترین زمان تعدیل نیازهای جنسی از لحظه بلوغ شروع می شود و تا حدود ۳۵سالگی ادامه می یابد وپس از آن به تدریج رو به افول رفته وبه یائسگی ختم می شود. با این وجود، باید توجه داشت که در این مرحله، چنانچه این علاقه مندیها در چارچوب شرع و قانون مهار نشوند، ممکن است به مسئله ای پرمخاطره تبدیل شوند . به همین خاطر، مناسب است در سنین حساس بلوغ شرایط و امکانات ازدواج را برای جوانان فراهم کرد تا در این دوران پر اضطراب و خطرآفرین، در مسیری سالم و خداپسندانه گام بگذارند وبا بهره مندی از لذتهای مشروع وخدادادی به سلامت از طوفانهای جنسی بگذرند.به همین جهت در اسلام به ازدواج در مرحله بلوغ و ایجاد میل جنسی تأکید شده است.
امام صادق (علیه السلام) فرمودند:
«جَاءَ رَجُلٌ إِلَى أَبِی ع فَقَالَ لَهُ هَلْ لَکَ مِنْ زَوْجَهٍ فَقَالَ لَا فَقَالَ أَبِی مَا أُحِبُّ أَنَّ لِیَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا وَ إِنِّی بِتُّ لَیْلَهً وَ لَیْسَتْ لِی زَوْجَهٌ[۱۲]»
« مردى به حضور پدرم آمد. پدرم از او پرسید آیا زن دارى؟ گفت: نه، فرمود: دوست ندارم که دنیا و هر چه در آن است از من باشد و شبى را بدون همسر به صبح بیاورم»
رسول اللّه (صلی الله علیه وآله وسلم) فرمودند:
« جُعِلَ قُرَّهُ عَیْنِی فِی الصَّلَاهِ وَ لَذَّتِی فِی النِّسَاءِ.[۱۳].»
« روشنی چشم من در نماز و لذت بردنم در زنانم است. »
روشن است که در پرتو ازدواج یکی از نیازها و غرایز مهم انسان (غریزه جنسی) تأمین و به روشی درست ارضا میشود.بهرمند شدن از لذتهای مشروعی که خداوند به حق در وجود انسان ها قرار داده است از دستآوردهای ازدواج بوده و کسانیکه ازدواج خود را به بهانه های مختلف به تأخیر انداخته اند در واقع بهترین فرصت بهره مندی از این لذایذ مادی را از دست دادهاند وبهترین ایامی را که می توانستند از این لذتها بهرمند شوند را با ایامی عوض میکنند که دیگر از آن شور ،نشاط ومیل جنسی خبری نیست.بدیهی است روابط جنسی در نظام زندگی خانوادهگی از لوازم اصلی آن شمرده میشود که ضعف در آن به تضعیف روابط عاطفی والدین و در نتیجه عدم بالندگی اعضای خانواده خواهد شد.با تأمین این نیاز جسمانی، فرد از نظر روانی، ذهنی و اخلاقی به آرامش میرسد و مسیر بسیاری از انحرافات جنسی و اخلاقی و اجتماعی بسته میشود و زمینه را برای خوشبختی یک جوان فراهم می کند.
امام باقر(علیه السلام) نیز در این باره مى فرمایند:
« لَهْوُ الْمُؤْمِنِ فِی ثَلَاثَهِ أَشْیَاءَ التَّمَتُّعِ بِالنِّسَاءِ وَ مُفَاکَهَهِ الْإِخْوَانِ وَ الصَّلَاهِ بِاللَّیْل[۱۴]»
« سرگرمى مؤمن در سه چیز است: لذّت بردن [مشروع] از زنان، شوخى کردن با برادران [دینى] و نماز در شبانگاهان گزاردن. »
۴) فرصت سوزی در بهبود وضعیت مالی
یک آمارگیری دقیق می تواند نشان دهد کسانی که در سن هیجده سالگی بدون داشتن امکانات وارد صحنه ازدواج شده اند با کسانی که برای دستیابی به مسکن و شغل مناسب ازدواج را تا سن ۳۵سالگی به تأخیر انداخته اند، بعد از چند سال به یقین گروه اول نسبت به گروه دوم از جهاتی به خصوص از نظر وضعیت اقتصادیموفق ترخواهند بود. به همین علت پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) که آگاه به مصالح انسان و در پی به سعادت رسیدن وی است، تضمین نموده که با ازدواج، وضع اقتصادی بهتر می شود:
« اتَّخِذُوا الْأَهْلَ فَإِنَّهُ أَرْزَقُ لَکُم[۱۵]»
« روزى را به وسیله زن گرفتن زیاد کنید»
قرآن کریم وعده توانگری را به طرفین ازدواج داده است:
«وَ أَنکِحُواْ الْأَیَامَى مِنکمُْ وَ الصَّالِحِینَ مِنْ عِبَادِکمُْ وَ إِمَائکُمْ إِن یَکُونُواْ فُقَرَاءَ یُغْنِهِمُ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ وَ اللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیم[۱۶]»
«والبته باید مردان بىزن و زنان بىشوهر و کنیزان و بندگان شایسته خود را به نکاح یکدیگر درآورید، اگر آن مردان و زنان فقیرند خدا به لطف و فضل خود آنان را بىنیاز و مستغنى خواهد فرمود و خدا رحمتش وسیع و نامتناهى و (به احوال بندگان) آگاه است»
طبیعی است که در اغلب موارد، اشخاص مجردی که مسئولیت چندانی نسبت به اداره زندگی ندارند، تلاش کمتری برای بهدست آوردن روزی؛ نسبت به اشخاص متأهل؛ به عمل میآورند .قطعاً این مسأله مورد وفاق همگان است که زنان دارای تفکرات اقتصادی بهتری نسبت به مردان هستند ودقت عمل لازم را نیز در برنامهریزی مناسب برای بهینهسازی استفاده از آن را به خدمت گرفته ونتیجه چنین بینشی این است که افراد در جریان ازدواج زود تر نیازمندیهای اساسی خود را تأمین کرده و شرایط اقتصادی خود را بهبود می بخشند.به همین جهت رسول گرامی اسلام(صلی الله علیه وآله وسلم) ازدواج وزنان را مایه توانگری معرفی میکنند:
«تَزَوَّجُوا النِّسَاءَ فَإِنَّهُنَّ یَأْتِینَ بِالْمَال[۱۷]»
«زن بگیرید که زنان توانگرى مىآورند.»
به همین دلیل، اشخاص میتوانند تنها با کمی تفکر دریابند که ازدواج و قبول مسئولیت میتواند عامل مهمی در بهبود زندگی انسان باشد و روایاتی که در این زمینه وارد شده، تأیید کننده همان موضوعی است که خود نیز با عقلمان آن را درمییابیم و محتوای چنین روایاتی با آنچه از اندیشه آدمی به دست میآید، منافاتی نخواهد داشت.
بیشتر مردم بر این اعتقاد هستندکه اگر برای دانشگاه فرزندان هزینهکنند با اشتغال فرزندانشان در آینده وضع مالی آنان بهتر می شود، ولی بر این باور نیستند که ازدواج نیز عامل بهبود وضعیت اقتصادی است.از منظر اسلام، ازدواج یکی از شیوههای جلب روزی خداوند است، بدین ترتیب که خداوند نسبت به اشخاصی که برای جلب رضایت او و بدون وحشت از فقر، اقدام به ازدواج نمودهاند، عنایت ویژه خواهد داشت کما اینکه پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) در این باره فرمودند:
« الْتَمِسُوا الرِّزْقَ بِالنِّکَاح[۱۸]»
«روزى را به ازدواج، از خدا طلب کنید. »
مسلمانان و متدینان باید بر این نیز باور باشندکه خدا دست کسانی که ازدواج می کنند را خواهد گرفت، و ترک ازدواج و یا تأخیر آن بخاطر فقر، بر تداوم فقر میافزاید و ازدواج گریزی خود عامل اساسی فقر و تهیدستی است وهر مقدار که زمان ازدواج به تعویق بیأفتد فرصت بهرمند شدن از رزق واسعه الهی از دست خواهد رفت.
منابع و مآخذ:
[۱] – علامه مجلسى ، پیشین، ج۶۸، ص۳۳۷٫
[۲] – آرام ،احمد ،الحیاه،دفتر نشر فرهنگ اسلامى، چ۱۳۸۰ش ،تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامى،ج۱،ص۵۷۴٫
[۳] – مطهری،مرتضی،تعلیم و تربیت در اسلام، چ بیست و سوم، تهران:صدرا،ص ۲۵۲٫
[۴] – شیخ حر عاملی، پیشین، ج۲۰، ص۱۶۵٫
[۵] – مجلسی،پیشین، ج۴۳، ص۱۱۸٫
[۶] – میرزا نورى ، پیشین، ج ۱۴، ص ۱۴۹٫
[۷] – شیخ صدوق ،من لا یحضره الفقیه،ج۳، ص۳۸۲٫
[۸]-www.tiranhealth.ir ،پایگاه تحلیلی خبری خانواده و زنان،سن ازدواج و باروری،تاریخانتشار:۱۰/۲/۹۱، کد خبر ۲۸۱۹.
[۹] – www.farsnews.com،خبرگزاری فارس، آسیب‌شناسی رشد تک‌فرزندی ، تاریخ انتشار ۱۳/۰۸/۹۲،شماره: ۱۳۹۲۰۸۱۲۰۰۱۷۱۷٫
[۱۰] – قرآن کریم،اسراء(۳۱).
[۱۱] – مکارم شیرازی،تفسیر نمونه، ج۶، ص ۳۴٫
[۱۲] – فتال نیشابورى ،روضه الواعظین و بصیره المتعظین، ت مهدوى دامغانى ، چاپ: اول ،بی تا، قم: انتشارات رضى،ج۲، ص۳۷۴٫
[۱۳] – علامه طباطبائى، سنن النبى صلى الله علیه و آله ،ت محمد هادى فقهى، چ هفتم، ۱۳۷۸ش،تهران:کتاب فروشى اسلامیه،ج۱ ،۱۴۸٫
[۱۴] – شیخ صدوق، الخصال، چ اول، ۱۳۶۲ ش،قم: جامعه مدرسین ،ج۱ ،ص۱۶۱٫
[۱۵] – شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، ج۳، ص۳۸۳٫
[۱۶] – قرآن کریم،نور(۳۲).
[۱۷] – طبرسی،مکارم الأخلاق، ص ۱۹۶٫
[۱۸] – پاینده ،ابو القاسم ،نهج الفصاحه ، چ چهارم،۱۳۸۲ش،تهران:دنیاى دانش،ص ۲۴۶٫
